آیا تابهحال با فردی برخورد کردهاید که رفتارش همیشه عجیب و نابهنجار باشد؟ کسی که غیر قابل انعطاف است، همدلی ندارد، فقط به خودش فکر میکند یا شاید همیشه خودش را نادیده میگیرد، بر رفتارها و حرفهایش کنترل ندارد، مدام عصبانی میشود یا مضطرب است، بدبین است، بیش از حد مقرراتی است یا علاقهای به معاشرت با دیگران ندارد. شاید هم خودتان این ویژگیها را داشته باشید و از این مشکلات رنج ببرید. این نشانهها میتوانند علائم یک اختلال شخصیت باشند.
شخصیت چیست؟
شخصیت، شامل ویژگیهای فردی نسبتاً با ثبات و الگوهای ثابت فکری، عاطفی و رفتاری است.
اختلال شخصیت یعنی چه؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت، ویژگیها و الگوهای غیر قابل انعطاف، ناکارآمد و آسیبزننده دارند. برای اینکه یک الگوی شخصیتی را دارای اختلال بدانیم باید این ویژگیها را مشاهده کنیم:
- اختلال در انجام امور روزمره، عملکرد شغلی و تحصیلی و روابط بین فردی.
- احساس رنج و پریشانی شخصی و ناراحتی هیجانی و احساسی.
- انجام رفتارهایی که از نظر اجتماعی و فرهنگی نابهنجارند.
- بروز رفتارهایی که برای دیگران یا خود فرد، ناراحتکننده یا خطرناک هستند.
- مقاومت در برابر تغییر یا ناتوانی در ایجاد تغییر.
- شروع شدن الگو در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی.
چند نوع اختلال شخصیت وجود دارد؟
ویرایش پنجم کتابچهٔ راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی (DSM5)، اختلالات شخصیت را به ۳ دستهٔ کلی تقسیم میکند:
گروه اول: افرادی که رفتارهای عجیب و نامتعارف دارند؛ شامل اختلال شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال
گروه دوم: افرادی که تکانشی، نمایشی، احساساتی و دمدمی مزاج هستند؛ شامل اختلال شخصیت ضد اجتماعی، خودشیفته، مرزی و نمایشی.
گروه سوم: افرادی که همیشه مضطرب و هراسان هستند؛ شامل اختلال شخصیت دوریگزین (اجتنابی)، وابسته و وسواسی_جبری.
فکر میکنم که این ویژگیها را دارم، باید چکار کنم؟
متأسفانه اختلالات شخصیت بهبود خودبهخودی ندارند و تأخیر در درمان آنها فقط الگوها را باثباتتر و شدیدتر میکند. علاوهبر این، تشخیص آنها به نظر یک فرد متخصص و آزمونهای خاص احتیاج دارد و شما با دیدن برخی از نشانهها نمیتوانید برای خودتان یا دیگران اختلال را تعیین کنید. در نتیجه مراجعه به یک متخصص سلامت روان برای تشخیص و درمان ضروری است. ما در مرکز مشاورهٔ آرمانا، همراه افراد مبتلا به اختلال شخصیت هستیم تا رنجشان را کاهش دهیم و کمک کنیم تا به سطح بهینهٔ عملکرد خود برسند و زندگی را با لذت و ثبات بیشتر ادامه دهند.